YUHANNA'YA GİRİŞ

Kitabın özelliği: Bu kitabın yazarı, «İsa'nın sevdiği öğrenci»dir (Yu.21:20-24). İreneyus gibi elçilerden sonra gelen ilk inanlı yazarlar, bu kitabı Elçi Yuhanna'nın yazdığını belirtirler. Bu arada hemen hatırlatalım ki, İreneyus, bizzat Yuhanna'nın öğrencisi Polikarp tarafından eğitilmişti. İsa'nın, özel birkaç durumda yanına sadece Petrus, Yakup ve Yuhanna'yı almış olması da ilginçtir¹. Sevilen öğrenci, herhalde İsa'ya en yakın olan bu öğrencilerden biridir. Söz konusu kişi Petrus olamaz (Yu.21:7); Yakup ise daha önce şehit edilmişti (Elç.12:2). Geriye bir tek Yuhanna kalıyor. Böylece Yuhanna bu kitabın en olası yazarı durumundadır. Aynı zamanda kendi adıyla anılan üç mektupla Esinleme kitabının da yazarıdır.
Yuhanna'nın kitabı farklı konuları vurgular. İsa'nın doğumunu anlatarak başlayacağına, İsa'nın başlangıçtan beri Tanrı'yla birlikte bulunmuş, beden alıp aramızda yaşamış olan Tanrı Sözü olduğunu açıklamakla başlar (Yu.1:1-18). Kitapta daha az sayıda mucizeden söz edilir ve bunlar İsa'nın bildirisini doğrulayan belirtiler diye anılır. Yuhanna'nın kitabında birkaç yerde örnekten söz edilmekle beraber (Yu.10:6; Yu.16:25), benzetme sözcüğü hiç geçmez. Bunların yerine İsa'nın konuşmalarına yer verilir. Yuhanna Celile'de geçen olayların ancak bir bölümünü anarken Kudüs'te geçen olaylara daha çok yer verir. İsa'nın, tutuklanmasından önceki son gece anlattıkları (13-16 bölümleri) ve 17. bölümdeki duası bunların en önemlileridir. İsa'nın ölüp dirildikten sonra izleyicilerine birkaç kez görünmesine bu kitapta daha çok yer verilir (20 ve 21).

Amaç ve içerik: Yuhanna'nın farklı yaklaşımı hiç de şaşırtıcı değildir. Bizzat kendisi şöyle diyor: «İsa, öğrencilerinin önünde, bu kitapta yazılı olmayan başka birçok mucizeler yaptı. Ne var ki bunlar, İsa'nın, Tanrı Oğlu Mesih olduğuna iman edesiniz ve iman ederek O'nun adıyla yaşama kavuşasınız diye yazılmıştır» (Yu.20:30-31). Görülüyor ki, iman konusu güçlü bir biçimde vurgulanıyor². Dinleyicilerin İsa'ya gösterdikleri ilgi, iman edip etmemeleriyle ölçülüyor³. Sonsuz yaşam konusu ayrıca vurgulanıyor⁴. İsa diyor ki, «Ben, insanlar yaşama, bol yaşama sahip olsunlar diye geldim» (Yu.10:10) ve «Sonsuz yaşam, tek gerçek Tanrı olan seni ve gönderdiğin İsa Mesih'i tanımalarıdır» (Yu.17:3).
Kitapta üzerinde durulan diğer bir konu, çoğu kez `Yahudiler' diye geçen Yahudi önderlerin dinmeyen karşı koymalarıdır⁵. Nitekim İsa'nın çarmıha gerilmesini isteyenler de bu önderler oldu.
Bununla birlikte kitabın ana amacı, İsa'nın kim olduğunu açıklamaktır. İsa'ya `Söz'⁶, `Mesih'⁷, `Tanrı Oğlu'⁸, `İnsanoğlu'⁹ ve daha birçok unvan¹⁰ verilir. İsa-Baba Tanrı ilişkisi konusundaki öğreti bu açıklamalarla içiçedir¹¹. İsa bu kitapta 109 kez Tanrı'yı `Baba' diye anar. 23 kez de Tanrı'dan, `beni gönderen' diye söz eder. İsa'nın Baba'ya dönmesinden sonra inanlılara gönderilen Kutsal Ruh'la¹² ilgili öğretiyi de anmalıyız. Bundan başka İsa Tanrı'yla inanlılar arasındaki harikulade ilişkilerden söz eder¹³. Bu konuda şöyle diyor: «Beni seven sözüme uyar, Babam da onu sever. Biz de ona gelir, onunla birlikte yaşarız» (Yu.14:23).

Ana hatlar:
Yu.1:1-18 Giriş
Yu.1:19-51 Vaftizci Yahya ve İsa'nın ilk öğrencileri
Yu.2:1-11:57İsa'nın konuşmaları ve yaptığı mucizeler
Yu.12:1-19:42İsa'nın ölümünden önceki son haftası
Yu.20:1-21:25 İsa'nın dirilişinden sonra izleyicilerine görünmesi

Kaynak ayetler:
¹ Mat.17:1; Mar.57:37; Mar.14:33
²örn. Yu.1:7,12; Yu.3:15-18,36; Yu.5:24; Yu.6:29,47; Yu.7:38-39; Yu.8:24; Yu.11:25-27; Yu.14:1,10-12; Yu.16:27
³Yu.2:11,23; Yu.4:39-42,53; Yu.7:31; Yu.8:30; Yu.10:42; Yu.11:45; Yu.12:11
⁴Yu.1:4; Yu.3:15-16,36; Yu.4:14; Yu.6:27,32-35,40,47-54,63,68; Yu.10:28; Yu.11:25-26; Yu.12:25,50; Yu.14:6; Yu.17:2-3; Yu.20:31
⁵Yu.5:15-18; Yu.7:32; Yu.8:57-59; Yu.9:22; Yu.10:33-39; Yu.11:47-57; bölüm 18 ve 19
⁶Yu.1:1-18; ayrıca bkz. Yu.3:32-36; Yu.6:48; Yu.7:46; Yu.8:26-32; Yu.12:44-50; Yu.14:24-26; Yu.18:37
⁷Yu.1:41; Yu.11:27; Yu.20:31
⁸Yu.1:34,49; Yu.3:16-18; Yu.5:18; Yu.11:4,27; Yu.19:7; Yu.20:28
⁹Yu.1:51; Yu.3:13-15; Yu.5:27; Yu.6:27,53,62; Yu.8:28; Yu.12:23
¹⁰Yu.1:29; Yu.4:42; Yu.6:35; Yu.8:12; Yu.10:7-18; Yu.11:25-27; Yu.14:6; Yu.15:1-8; Yu.18:36-37
¹¹Yu.3:16-21; Yu.5:18-37; Yu.6:32-46; Yu.8:16-19,25-29,42,49-55; Yu.10:30,36-38; Yu.12:44-50; Yu.13:3; Yu.14:7-14; Yu.15:9-10; Yu.16:27-28; Yu.17:1-26
¹²Yu.1:32-33; Yu.3:5-8; Yu.4:23-24; Yu.6:63; Yu.7:39; Yu.14:16-17,25-26; Yu.15:26; Yu.16:7-14; Yu.20:22
¹³Yu.1:12-13; Yu.3:5-8; Yu.7:38-39; Yu.8:31-36; Yu.10:7-15,26-30; Yu.12:24-26; Yu.13:1-17,20,34-35; Yu.14:1-27; Yu.15:1-21; Yu.16:1-28; Yu.17:1-26; Yu.20:17,20-23

1. Bölüm, Yuhanna